PAŃSTWO MIESZKA I
Władca Polski z dynastii Piastów sprawujący władzę od ok. 960 roku - nie został koronowany na króla, był księciem. Jednak w kronice Galla Anonima jest zapisane, że Mieszko miał poprzedników, którzy panowali w Gnieźnie, a byli to: Siemowit syn Piasta, Leszek i Siemomyśl. Polanie podporządkowywali sobie ziemie innych plemion w drodze podbojów, ale nie wiadomo, czy te ziemie podbił Mieszko I, czy jego przodkowie. W momencie chrztu Polskie ziemie obejmowały część Pomorza, Kujawy, Mazowsze i Wielkopolskę. W 972 r. Po bitwie pod Cedynią do Polski włączone zostało Pomorze Zachodnie. Na krótko przed śmiercią Mieszka (ok. 990 r.) do Polski został przyłączony Śląsk, a po jego śmierci ziemie Wiślan z Krakowem.
W 965 r. Mieszko zdecydował się na przymierze z Czechami i na małżeństwo z Czeską księżniczką Dobrawą. W 966 r. Odbył się Chrzest Polski. Decyzja ta była bardzo ważna dla Polski ponieważ mogła ona zapewnić państwu miejsce wśród państw Europy chrześcijańskiej, zabezpieczyć je przed przymusową chrystianizacją, a także doprowadzić do wewnętrznego zespolenia, ponadto Mieszko I zyskał równość wśród innych władców. Na początku chrzest przyjęli tylko książę i jego otoczenie, natomiast chrystianizacja trwała jeszcze kilka wieków. Pierwszym biskupem Polski został Jordan w 968 r., rezydujący w Poznaniu.
BOLESŁAW CHROBRY
Bolesław Chrobry rozpoczął wyprawy na teren pogańskich Prus, patronował również misji chrystianizacyjnej, którą podjął w 997 r. wygnany z Pragi biskup Wojciech. Kiedy Wojciech zginął, Bolesław Chrobry wykupił jego zwłoki i umieścił je w Gnieźnie. W 1000 r. w Gnieźnie odbył się zjazd pomiędzy Bolesławem, a Ottonem III, podczas której Otton III przekazał Bolesławowi diadem i włócznie św. Maurycego, co oznaczało wstępną zgodę na koronację. W czasie zjazdu Otton III ogłosił fundację arcybiskupstwa w Gnieźnie, a także trzech biskupstw w Wrocławiu, Krakowie i Kołobrzegu. Ponadto biskup Poznański Unger został dożywotnio wyłączony spod władzy Gniezna. Wkrótce po zjeździe Otton III zmarł, a jego następcą został Henryk II, który nie uznawał ugody z Polską. W 1002 Bolesław zajął podporządkowane wcześniej cesarstwu tereny Łużyc, Milska i Miśni. W rok później wmieszał się w konflikt dynastii Przemyślidów, wkroczył do Pragi, zajął Czechy, Morawy i Słowację. Henryk II podjął wyprawę w 1005 r., która zakończyła się porażką Bolesława. Pod Poznaniem zawarto pokój na mocy, którego Bolesław stracił większość zdobytych poprzednio ziem. W latach 1007 – 1013 trwała druga faza wojny. Bolesław zajął ponownie Milsko i Łużyce. W latach 1015 – 1018 doszło do dalszych walk, ale tym razem wojskom niemieckim nie udało się wygrać z Bolesławem. Podczas pokoju w Budziszynie w 1018 r. Polska zyskała Milsko i Łużyce, a w Miśni cesarz zobowiązał się osadzić margrabiów przyjaznych Polsce i obiecał posiłki na planowaną przez Bolesława wyprawę na Kijów. Bolesław wykorzystując spór o tron pomiędzy Rurykowiczami podjął wyprawę na Kijów, która zakończyła się sukcesem. Chrobry wywiózł z Kijowa duże łupy, a wracając zajął dodatkowo Grody Czerwieńskie. Bolesław tuż przed śmiercią, wykorzystując kolejne bezkrólewie w niemczech, w 1025 r. koronował się na pierwszego króla Polski. Od razu po śmierci Bolesława na króla koronował się jego syn Mieszko II.
KRYZYS PAŃSTWA POLSKIEGO
Zdobycze terytorialne przynosiły Polsce wiele korzyści, ale także były ciężarem dla reszty społeczeństwa. Poczucie bezpieczeństwa było coraz mniejsze wraz ze wzrostem terenów Polski i nieustannych wojen, toczonych ze zmiennym szczęściem. Gospodarka panująca powszechnie oznaczała brak handlu między poszczególnymi regionami i nie prowadziła do powstania więzi pomiędzy nimi. Mieszko II nie zdołał odeprzeć w 1031 r. najazdu cesarz Konrada oraz księcia kijowskiego Jarosława Mądrego. Od Polski odpadły zdobycze Chrobrego: Milsko i Łużyce przypadły Niemcom, a Grody Czerwieńskie Rusi. Czechy odzyskały Morawy, a Węgry dostały Słowację. W kraju doszło do konfliktu pomiędzy przedstawicielami dynastii, podczas którego Mieszko II opuścił kraj. Nie odzyskał już władzy królewskiej. Po śmierci Mieszka doszło do załamania aparatu państwowego. W 1039 r. na Wielkopolskę najechał książę czeski Brzetysław, uprowadzając jeńców, uwożąc wielkie łupy, a także złożone jeszcze przez Chrobrego w katedrze w Gnieźnie relikwia św. Wojciecha. Jednocześnie podporządkował sobie Śląsk.
KAZIMIERZ ODNOWICIEL
Po tym zdarzeniu na tron Polski powrócił Kazimierz Odnowiciel. Nowy król zdołał podporządkować sobie Małopolskę z Krakowem oraz opanował zrujnowaną Wielkopolskę. Kazimierz zdołał w 1047 r. podporządkować Mazowsze, w 1050 r. wyprawił się na Śląsk. Kazimierz nie zdołał odbudować metropolii kościelnej w Gnieźnie i nie odzyskał korony królewskiej. Następcą Kazimierza był jego syn Bolesław Śmiały zwany także Szczodrym. Po opowiedzeniu się za papieżem Bolesław dostał zgodę na odbudowanie arcybiskupstwa w Gnieźnie i rozbudowę biskupstw, a w 1076 r. koronował się na króla. Bolesław przyłączył ponownie do Polski Grody Czerwieńskie. W 1079 r. skończyło się pomyślne panowanie króla spowodowane spiskiem, w którym brał udział Stanisław – krakowski biskup.
WŁADYSŁAW HERMAN
Nowy władca zmienił całkowicie orientację w polityce zagranicznej i przeszedł do obozu cesarskiego, rezygnując z korony królewskiej. Władysław Herman rozdzielił pomiędzy swoich synów Wielkopolskę i Kujawy – dla Zbigniewa, a Kraków, Sandomierz i Śląsk – dla Bolesława. Sobie Władysław zostawił Mazowsze i władzę zwierzchnią. W pięć lat po śmierci Władysława w 1107 r. Zbigniew uciekł do Niemiec, po wcześniejszej wojnie braci. Uzyskał on poparcie cesarskie i w 1109 r. na Polskę spadł najazd cesarza Henryka V. Ostatecznie cesarz wycofał się, chociaż miał przewagę wojsk Bolesław Krzywousty oparł się najazdom korzystając z podjazdowego sposobu walki Bolesława Chrobrego. W późniejszych latach to jest 1116 r. i 1121 – 1122 r. Bolesław systematycznie podbijał Pomorze. Po podbiciu na terenach Pomorza przeprowadzono ponowną chrystianizację i utworzono biskupstwo w Kamieniu. Do potwierdzenia praw metropolitarnych doprowadziło spotkanie Bolesława z cesarzem Lotarem III w 1135 r. Bolesław Krzywousty, aby nie dopuścić do walk bratobójczych, uwzględnić interesy wszystkich spadkobierców i zachować jedność państwa przed śmiercią ustanowił seniorat. Oznaczało to, że tron obejmować będzie najstarszy syn wśród braci ojca. Senior miał swoją dzielnicę ze stolicą w Krakowie, a reszta ziem Polskich była podzielona pomiędzy synów Krzywoustego, przekazywane dziedzicznie z ojca na syna. Bolesław Krzywousty zmarł w 1138 r., a data jego śmierci uważana jest za koniec wczesnośredniowiecznej piastowskiej monarchii i początek rozbicia dzielnicowego, czyli stałej decentralizacji państwa, przezwyciężonej dopiero w początku XIV w.