Przemysł spełnia kilka najważniejszych funkcji:
- ekonomiczne: tworzy dochód narodowy i pobudza inne dziedziny gospodarki np.: rolnictwo, transport
- społeczne: daje ludziom dużą liczbę miejsc pracy; podnosi standard życia
- przestrzenne: buduje nowe miasta, osiedla, sklepy,
Elektrownie cieplne na węglu kamiennym:
- w miejscu wydobycia – GOP- 20% energii krajowej np. Rybnik, Jaworzno
- nad rzekami (woda potrzebna do ochładzania turbin) – Połaniec nad Wisłą,
Śwież Górny n. Wisłą, Nowe Czarnowo n. Odrą, Stalowa Wola n. Sanem, Ostrołęka n. Narwią
Elektrownie cieplne na węglu brunatnym:
- zawsze zlokalizowane w miejscu wydobycia
Elektrownie wodne (1% energii):
- Żarnowiec
- Solina na sanie
- Porąbka-Żar
- Włocławek na Wiśle
- Rożnów-Czchów na Dunajcu
- Żydowo koło Sławna
Główne okręgi przemysłowe Polski
1. Górnośląski Okręg Przemysłowy
Ośrodki: Katowice, Bytom, Chorzów, Sosnowiec, Zawiercie, Tarnowskie Góry, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Ruda Śląska
Charakterystyczne cechy:
- wytwarza około 20% produkcji przemysłowej kraju
- zlokalizowany w pobliżu miejsc wydobycia surowców (99% węgla)
- nadmierna liczba ośrodków przemysłowych
- najgęściej zaludniony
- największa dewastacja środowiska (szkody pogórnicze)
- rozwój wszystkich gałęzi przemysłu
- małe bezrobocie
2. Warszawski Okręg Przemysłowy
Ośrodki: Warszawa, Ursus, Piaseczno, Pruszków, Żyrardów, Skierniewice, Konstancic - Jeziorna
Charakterystyczne cechy:
- typowo miejska geneza okręgu przemysłowego
- brak surowców mineralnych
- istnienie kwalifikowanej kadry
- najszybszy rozwój w okresie międzywojennym
- najważniejsza gałąź to przemysł elektromaszynowy
3. Staropolski Okręg Przemysłowy
Ośrodki: Radom, Kielce, Starachowice, Skarzysko-Kamienna, Ostrowiec Świętokrzyski, Cmielów, Ilza, Pionki, Wierzbica
Charakterystyczne cechy:
- najdawniejsza produkcja żelaza (dymarki)
- okręg typu surowcowego
- hutnictwo, metalowy, środków transportu i mineralny, chemiczny
4. Łódzki Okręg Przemysłowy
Ośrodki:
Łódź, Zgierz, Pabianice, Aleksandrów Łódzki, Ozorków, Sieradz, Tomaszów Mazowiecki
Charakterystyczne cechy:
- założony przez rząd Królestwa Polskiego na początku XIX wieku (polityczny czynnik lokalizacji)
- zdecydowana przewaga przemysłu włókienniczego
- rozwijał się dynamicznie, bezplanowo, chaotycznie
- przed wojna dominował tu obcy kapitał
- najwyższy współczynnik feminizacji w Polsce
- duże zagrożenie bezrobociem (1994r)
Kwidzyn (przemysł papierniczy)
Grudźiąc i Kutno (przemysł chemiczny i maszynowy)
Głogów (hutnictwo miedzi i przemysł maszynowy)
Świdnica i Dzierzoniów (maszynowy i odzieżowy)
Ostrów Wielkopolski (maszyny)
Radomsko (maszyny i przemysł drzewny)
Tomaszów Mazowiecki (przemysł odzieżowy i chemiczny)
Puławy (przemysł chemiczny)
Skarzysko-Kamienna (przemysł odzieżowy i maszynowy)
Starachowice (przemysł maszynowy i drzewny)
Ostrowiec Świętokrzyski (hutnictwo żelaza i przemysł odzieżowy)
Stalowa Wola (hutnictwo, maszyny)
Mielec (przemysł maszynowy)
Połaniec (elektrownia cieplna)
Dębica (przemysł gumowy i spożywczy)
Jarosław (włókienniczy)
Sanok (chemiczny i maszynowy)
Jasło (chemia i przemysł spożywczy)
PRZEMYSŁ POLSKI
Przemysł jest działem produkcji, który zajmuje się wydobywaniem i przetwarzaniem surow-ców. Wywiera on wpływ na inne dziedziny gospodarki narodowej i na ogólny rozwój kraju.
Przemysł spełnia kilka najważniejszych funkcji:
- ekonomiczne: tworzy dochód narodowy i pobudza inne dziedziny gospodarki np.: rolnictwo, transport
- społeczne: daje ludziom dużą liczbę miejsc pracy; podnosi standard życia
- przestrzenne: buduje nowe miasta, osiedla, sklepy,
GŁÓWNE OKRĘGI PRZEMYSŁOWE W POLSCE
Górnośląski Okręg Przemysłowy (GOP): przemysł węglowy,
energetyczny, metalurgiczny, maszynowy,
samochodowy; największym zakładem jest
Huta Katowice
Warszawski Okręg Przemysłowy: przemysł elektromaszynowy, precyzyjny, elektroniczny, elektrotechniczny, spożywczy; środki transportu
Łódzki Okręg Przemysłowy: przemysł włókienniczy, odzieżowy, dziewiarsko-pończoszniczy
Gdańsk i Gdynia: stocznie budowlane, remontowe; przemysł chemiczny i rafineryjny
Wrocław i Poznań: przem. metalurgiczny, maszynowy, spożywczy; środki transportu
Baza surowca, przemysł
Obecnie w Polsce eksploatuje się ponad 50 rodzajów kopalń. Z punktu widzenia zasobności złóż najważniejszą grupę stanowią: węgiel kamienny, węgiel brunatny, rudy miedzi, cynku, i ołowiu oraz srebro, siarka, sól kamienna i surowce skalne.
Według danych z 1992 Polska dostarcza m.in. 34,5% światowego wydobycia siarki (1 miejsce w świecie), 4,9% wydobycia węgla kamiennego, 5,6% wydobycia węgla brunatnego (6 miejsce),
4,55% wydobycia srebra (7 miejsce) i 4,9% wydobycia miedzi (9 miejsce).
Udokumentowane zasoby węgla kamiennego wynoszą 61 mld t i należą do największych w Europie. Większość z nich (52 mld t) usytuowana jest w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym, 8,8 mld t zasobów przypada na Lubelskie Zagłębie Węglowe, a pozostałe niewielkie zasoby - na likwidowane obecnie Zagłębie Wałbrzyskie.
Zasoby węgla brunatnego wynoszą ponad 14 mld t i są rozproszone (85 złóż) na Nizinie Polskiej. Węgiel brunatny eksploatowany jest w trzech ośrodkach - w Turoszowie, w rejonie Konina oraz w Bełchatowie- zużywany w miejscowych elektrowniach. Jego wydobycie utrzymuje się na dość stabilnym poziomie 60 - 70 mln t rocznie.
Złoża gazu ziemnego występują na obszarze karpackim oraz w zachodniej części Niżu Polskie-go; ich łączne zasoby wynoszą 147 mld m3. Poza tym, do wykorzystania są jeszcze zasoby meta-nu (50 mld m3) z pokładów węgla kamiennego na Górnym Śląsku. Własne wydobycie gazu ziemnego pokrywa tylko 40 - 50% zapotrzebowania krajowego, pozostałe ilości importowane są gazociągami z Rosji.
Rozpoznane zasoby ropy naftowej są minimalne (4,3 mln t); występują na obszarze karpackim oraz w północno-zachodniej części kraju, łącznie z szelfem bałtyckim. Większość zużywanej ropy naftowej importowana jest z Rosji (do rafinerii w Gdańsku i Płocku).
Produkcja energii elektrycznej (135 mld kWh) opiera się w ponad 90% na węglu kamiennym i brunatnym, a tylko 2% na hydroenergii.
Rozpoczęta w latach 80, budowa elektrowni jądrowej w Żarnowcu na wybrzeżu została w 1990 r. wstrzymana.
Zasoby rud miedzi w Zagłębiu Lubińsko - Głogowskim należą do największych w Europie. Huty miedzi znajdują się w Legnicy i Głogowie.
Rudy cynku i ołowiu znajdują się rejonie Olkusza i Trzebini (gdzie są eksploatowane) oraz w Zawiercia; ich zasoby wynoszą 211 mln t, a roczne wydobycie 4,8 mln t. Huty cynku i ołowiu koncentrują się
na Górnym Śląsku.
Hutnictwo żelaza, rozwinięte głównie na Górnym Śląsku, w Krakowie i Warszawie, opiera się w całości na rudach importowanych (głównie z Ukrainy i Rosji); podobnie hutnictwo aluminium (Konin).
Polska dysponuje największymi w Europie złożami siarki w rejonie Tarnobrzega, których zaso-by wynoszą 747 mln t. Znaczna część wydobywanej siarki (2,1 mln t) jest eksportowana.
Polska posiada też olbrzymie zasoby soli kamiennej (121 mld t), głównie na Kujawach oraz na Górnym Śląsku. Wyczerpane zostały już zasoby Wieliczki i Bochni. Fabryki sody w Inowrocławiu i Janikowie wykorzystują miejscowe złoża soli kamiennej.
Przemysł cementowy i wapienniczy wykorzystuje bogate złoża wapieni i margli w województwie opolskim, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, w Górach Świętokrzyskich, na Wyżynie Lubelskiej oraz na Kujawach.
Wiodącymi dziedzinami przemysłu przetwórczego jest przemysł elektromaszynowy (23%), chemiczny (18%), rolno-spożywczy (26.5%).
Przemysł elektromaszynowy skoncentrowany jest głównie w okręgu warszawskim, na Górnym Śląsku, w okręgu bielskim, we Wrocławiu, Poznaniu, w Gdańsku, Gdyni, i Szczecinie. Mniejsze jego ośrodki rozproszone są po całym kraju. W przemyśle chemicznym najważniejsze znaczenie mają rafinerie ropy naftowej (Płock, Gdańsk, Czechowice-Dziedzice, Gorlice), przemysł gumowy i tworzyw sztucznych, zlokalizowany w wielu miejscowościach, przemysł farmaceutyczny (Tarchomin, Warszawa, Poznań, Jelenia Góra, Łódź, Kraków). Dobrze rozwinięty jest też przemysł nawozów sztucznych (Puławy, Włocławek, Tarnów, Kędzierzyn), korzystający z importowanych fosforytów, soli potasowych i gazu. Przemysł włókienniczy skupiony jest w okręgach: łódzkim, białostockim, sudeckim i bielskim. Jest on dotknięty kryzysem, wskutek załamania się rynków wschodnich. Przemysł rolno-spożywczy ma korzystne warunki rozwoju. Jest najbardziej rozproszony, co związane jest z rozmieszczeniem surowców rolnych, jak i z powszechnym popytem na produkty żywnościowe. Ważniejszymi branżami jego są: produkcja napojów, przetwórstwo mięsa, mleka przemysł tytoniowy i cukierniczy.
Temat: Przemysł wydobywczy, energetyczny, metalurgiczny, chemiczny, elektromaszynowy... w Polsce
Surowce mineralne: podział:
1.energetyczno-chemiczne: węg. kamienny, węg. brunatny, ropa naftowa
2.metaliczne: rudy żelaza, rudy cynku i ołowiu, rudy miedzi, rudy niklu
3.chemiczne: sole kamienne, sole potasowo-magnezowe, siarka, baryty
4.skalne: granity i bazalty, wapienie i margle i dolomity i gipsy, iły i gliny, piaskowce, piaski i żwiry
Wydobycie surowców energetyczno-chemicznych:
a) węgiel kamienny: 1.Górnośląski i Rybnicki okręg przemysłowy (węglowy) – 70 mld ton, 2.Dolny Śląsk (okolice Wałbrzycha), 3.Zagłębie Lubelskie (okolice Bogdanki) – 20/40 mld ton; wydobycie węgla maleje, bo wydobywanie na większych głębokościach jest kosztowne i likwidowane są niebezpieczne kopalnie, udział Polski w światowym wydobyciu węgla wynosi około 4%
b) węgiel brunatny (nie jest surowcem energetycznym): Zagłębie Konin koło Turka, Okolice Bełchatowa, Bogatynia (Turoszów), Sieniawa, Jóźwin, Kazimierz Biskupski; jego wydobycie wzrasta (ok. 67 mln ton rocznie), jest on wydobywany metodą odkrywkową
c) ropa naftowa i gaz ziemny (ropa występuje tylko z gazem, a gaz może występować sam): Podkarpacie (okolice Krosna, Jasła, Gorlic), Zapadlisko Podkarpackie (Kazimierza Wielka), Nizina Wielkopolska, Pomorze Zachodnie w okolicy Kamienia Pomorskiego, Morze Bałtyckie (część przybrzeża – platforma wiertnicza „Petrobaltic”). Ropę importujemy z Rosji rurociągiem „przyjaźń:, w Polsce jest 7 rafinerii (Płock, Czechowice-Dziedzice)
d)gaz występuje na Podkarpaciu, w okolicach Lubaczewa, aż do Zamościa, Nizina Wielkopolska, Pomorze Środkowe i Zachodnie, Ostrów Wielkopolski, Trzebnica; gaz sprowadzamy z Rosji, nasze zasoby pokrywają 27% zapotrzebowań.
Charakterystyka: Polska jest ważnym producentem surowców energetycznych, jednak musi importować ropę naftową i gaz ziemny. 97% energii wytwarza się w Polsce przez spalanie węgla: kamiennego (65%) i brunatnego (32%), energia wodna zapewnia na m 2,6%, reszta to energia wiatrowa i geotermalna (wody te występują w Pyrzycach, Łomży, Szaflarach, Białym Dunajcu, Jaszczurówce, Cieplicach Zdroju, Grudziądzu
Degradacja: szkody po wydobyciu węgla poniosły: Katowice, Bytom, Będzin, Jastrzębie, Rybnik i inne miast Śląska. Miasta te zapadają się. W miejscu wydobywania węgla brunatnego metodą odkrywkową tworzą się leje depresyjne, będące przyczyną zaniku wód gruntowych
Wydobycie surowców metalicznych
a) rudy żelaza (limoryty, symoryty): Wyżyna Śląska, Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Wyżyna Kielecko – Sandomierska, okolice Łęczycy (mało), Częstochowa, (rudy sprowadzamy z Ukrainy, Szwecji i Brazylii)
b) rudy cynku i ołowiu:(+ srebro i kadm): Wyżyna Śląska (Bukowno)
c) rudy miedzi: (+ srebro, nikiel, ołów, cynk, kobalt, wanad, molibden, selen) Lubińsko-Głogowskie zagłębie miedziowe, Bolesławiec, Polkowice, Iwiny, Sieroszowice
d) rudy niklu: Dolny Śląsk (okolice Ząbkowic Śląskich i Szklar)
Wydobycie surowców chemicznych:
a) sól kamienna: Podkarpacie (Bochnia, Wieliczka – nie wydobywa się), Kujawy (Inowrocław, Kłodawa, Ciechocinek, Szubin, Janikowo, Wapno), okolice Pucka i Wejherowo (nie wydobywa się)
b) sól potasowa: Kujawy, okolice Pucka i Wejherowa
c) siarka: Nizina Sandomierska – Jeziurko, Tarnobrzeg, Staszów, Grzybów, Basznia Górna (wydobywanie odkrywkowe i komorowe); Polska jest na 5. Miejscu pod względem zasobności
d) baryty: Dolny Śląsk – Stanisław, Grzędy
Wydobycie surowców skalnych:
a) piaski – cała Polska (szkło, materiały budowlane)
b) piaski szlachetne: Sudety, Wyżyny (Krakowsko-Częstochowska)
c) iły – cała Polska
d) piaskowce (posadzki, płyty nagrobkowe): Przedgórze Sudeckie, Sudety, Wyżyna Kielecko-Sandomierska
e) granity: okolice Sudet, Strzegom, Strzelin, Wałbrzych, Jawor
f) marmury: Sudety
g) gipsy: Niecka Nidziańska
Przemysł energetyczny Polski:
1.Nawiększe polskie elektrownie cieplne:
baza surowcowa – węgiel kamienny:
Łaziska Górne, Łagisza, Siersza, Jaworzno, Rybnik, Skawina, Trzebinia, Połaniec, Stalowa Wola, Kozienice, Dolna Odra, Ostrołęka
baza surowcowa – węgiel brun.: Bełchatów, Konin, Turek, Turów
2.Elektociepłownie – w dużych miastach: Siekierki (Warszawa)
3.Hydroelektrownie: Żarnowiec, Porąbka-Żar, Solina na Sanie, Pilchowice na Bobrze, Włocławek na Wiśle, Rożnów-Czechów na Dunajcu, Czorsztyn na Dunajcu;
Charakterystyka: podstawowy surowiec dla przemysłu energetycznego to węgiel. Polska gospodarka jest nadmiernie energochłonna, stosuje się wadliwe technologie, izolacje, systemy ogrzewcze itd. Nasi sąsiedzi wykorzystują energię nuklearną (atomową), u nas elektrownia taka (w Żarnowcu) nie została ukończona; w porównaniu z innymi krajami światowy udział w produkcji energii elektrycznej w roku 83 wyniósł 1,1%, wzrosła wartość ilości energii wytwarzanej na jednego mieszkańca – 3,6 tys kWh na mieszkańca w 93 roku; państwa w Europie wytwarzające więcej energii niż Polska to Norwegia, Szwecja, Francja, Niemcy, Rosja, Wielka Brytania, Włochy, Hiszpania, Ukraina; 97% energii wytwarza się w Polsce przez spalanie węgla: kamiennego (65%) i brunatnego (32%), energia wodna zapewnia na m 2,6%, reszta to energia wiatrowa i geotermalna (wody te występują w Pyrzycach, Łomży, Szaflarach, Białym Dunajcu, Jaszczurówce, Cieplicach Zdroju, Grudziądzu
Przemysł metalurgiczny: hutnictwo
a) żelaza: Huta „Katowice” – Dąbrowa Górnicza, Huta im. Sendzimira – Kraków, Świętochłowice, Bytom, Gliwice, Ostrowiec Świętokrzyski, Częstochowa, Warszawa, Stalowa Wola, Zawadzkie, Siemianowice, Chorzów, Sosnowiec, Ruda Śląska, Szczecin, Zawiercie, Bochnia. Hutnictwo znajduje się w trudnej sytuacji finansowej z powodu spadku cen żelaza na rynku.
b) cynku i ołowiu (produkcja stopów, blach, rur, lakierów i farb): Kombinat Górniczo-Hutniczy – Bukowno, Olkusz, Piekary Śląskie, Miasteczko Śląskie, Bytom, Trzebinia.
c)miedzi: Żukowice, Orsk, Legnica, W-wa, Czechowice-Dziedzice, Głogów, jesteśmy jednym z największych dostawców w Europie, podczas wytopu uzyskujemy duże ilości srebra;
d) aluminium: Skawina, Konin – huta Maliniec (pokrywa 50% zapotrzebowań)
Przemysł elektromaszynowy
a) metalowy: Białystok, W-wa, Radom, Olkusz, Lublin, Wrocław, Myszków, Kraśnik, Poniatowa, Włocławek, Kraków, GOP, Częstochowa
b) maszynowy: GOP, Warszawa (Ursus), Pruszków, Poznań, Bydgoszcz, Elbląg, Brzeg, Grudziądz, Mielec, Kraków, Kutno, Lublin, Płock, Strzelce Opolskie, Słupsk, Bielsko-Biał, Gorlice, Nowa Dęba, Racibórz, Nowa sól
c) elektroniczny, elektrotechniczny: Wrocław, W-wa, Nowy Sącz, Piaseczno, Gdańsk, Białystok, Mława, Cieszyn, Września, Dzierżoniów; (maszyny biurowe, komputery, sprzęt radiowy, telewizyjny, komunikacyjny); przemysł jest wrażliwy na współprace międzynarodową, często angażuje się kapitał zagraniczny, np. Alcatel, Siemens, Curtis
d) środków transportu: W-wa (Daewoo – FSO), GOP, Bielsko-Biała (Volksvagen), Lublin, Sanok (Autosan), Laskowice (Jelcz), Szczecin, Wrocław (Volvo), Gliwice (Opel), Starachowice (Star), Gdynia, Gdańsk, Świdnik, Nowy Sącz, Dębica, Olsztyn, Słupsk; połowa przedsiębiorstw to własności prywatne
e) okrętowy: Szczecin, Gdynia, Gdańsk; posiada 3% światowych zamówień; to strategiczny sektor gospodarki narodowej
f) kolejowy: Wrocław (Parfag), Świdnica, Poznań (Zastal-Wagony), Chorzów, Ostrów Wielkopolski.
Przemysł chemiczny: ma ponad 11% udziału w ogólnej wartości przemysłowej
a) farmaceutyczny: W-wa, Poznań, Kraków, Kutno, Rzeszów, Pabianice, Jelenia Góra, Grodzisk Mazowiecki, Starogard Gdański; reprezentowany jest przez 14 przedsiębiorstw Polfa, ponad 65% naszego rynku kontrolują zachodnie koncerny
b) nawozów sztucznych: Tarnów-Mościce, Puławy, Włocławek, Police, Gdańsk, Tarnobrzeg, Luboń, Wrocław, Kędzierzyn Koźle
c) gumowy: Olsztyn, Sanok, Wolbrom, Grudziądz, Dębica, Bydgoszcz
d) tworzyw sztucznych: Gorzów Wielkopolski, Tomaszów Mazowiecki, Pionki, Toruń, Szczecin, GOP, Oświęcim, Sochaczew
Przemysł mineralny:
a) szklarski: Krosno, Piotrków Trybunalski, Wołomin, Inowrocław, Stronie Śląskie, Jarosław, Sandomierz, Dąbrowa Górnicza
b) cementowy: Działoszyn, Ożarów, Górażdże, Tarnów Opolski, Strzelce Opolskie, Chełm, Bielawy, rudniki, Wierzbica, Kielce
c) betoniarski: W-wa, GOP, Kraków, Lublin, Gdańsk, Gdynia, Wrocław, Łódź
d) porcelanowy: Opole, Chodzież, Krasnystaw, Wałbrzych, Tułowice, Ćmielów, Boguchwała, Łubiana, Włocławek, Pruszków
Przemysł drzewno – papierniczy:
a) tartaczny: Sławno, Ustianowa, Rzepedź, Starachowice, Barlinek, Hajnówka, GOP
b) celulozowo – papierniczy: Kwidzyn, Świecie, Ostrołęka, Kostrzyn, Klucze
c) meblarski: Radomsko, Zamość, Swarzędz, Jarocin, Elbląg, Wyszków, Suwałki, Słupsk
Przemysł lekki:
a) włókienniczy: Kalisz, Turek, Siedlce, Dzierżoniów, Łowicz, Gorzów Wielkopolski, Białystok, Toruń, Zambrów, Andrychów, Łódź, Bielsko-Biała; 350 zakładów, niestety kiepska jakość wyrobów, słabe technologie, procesy techniczne
b) skórzany: Starogard Gdański, Skarżysko-Kamienna, Włodawa, Lubartów, Prudnik, Oleśnica, Chełmek, Żywiec, Nowy Targ, Gniezno, Słupsk, Kępice, Radom, W-wa, Chełm; dobry poziom wyrobów
Przemysł spożywczy w Polsce
Rozwój
- na wielką skalę wiek XVIII, XIX
- współcześnie, przemysł nieustannie unowocześniany, poprzez większą wybredność klientów, produkty robione z uwzględnieniem naszych gustów, genetycznie zmieniane.
Przemysł spożywczy można podzielić na trzy grupy:
I grupa – ściśle związana z bazą surowcową
Przemysł cukrowniczy
- bardzo duża tradycja (I cukrownia została wybudowana w 1802 r.)
- ściśle związany z bazą surowcową (buraki nie lubią przewożenia)
- najwięcej cukrowni znajduje się w pd-zach i śr-wsch części kraju (Łapy, Przworsk, Ciechanów, Krasnystaw, Werbkowice (k. Chrubieszowa), Ropczyce, Malbork)
Przemysł ziemniaczany
- Wykorzystywany w gorzelnictwie, robi się frytki itd.
- Bulwa w stanie surowym jest trująca
- Warunki atmosferycznie, nie lubi wilgoci, a jak jest za ciepło to ziemniaki kiełkują
- Nadwyżki ziemniaków – Śr-Wsch Polska
- Niedobór ziemniaków – Zach i Pn-Zach Polska
Przemysł owocowo warzywny
- niewskazany przewóz
- Tymbark, Łowicz, Tarczyn, Grójec, G. Kalwaria (Hortex), Winiary, Pudliszki
Przemysł rybny
- pas nadmorski (Gdynia, Gdańsk, Szczecin, Świnoujście, Kołobrzeg
- pojezierza (Giżyce, Chojnice)
- Kraków (dowóz)
II grupa – baza surowcowa, rynek zbytu
Przemysł mleczarski
- Desery, twarogi, mleko w folii (duże aglomeracje)
- - || -, mleko w kartonie, sery twarde (nie koniecznie duże aglom.)
Przemysł mięsny
- Po wojnie wprowadzano nowe technologie i w efekcie była nadprodukcja mięsa
- Morliny, Sokołów Podlaski, Stanisławów, Ostrołęka, Warszawa (Żerań, Służewiec, Dębica)
Przemysł olejarski
- Rynek zbytu
- W-wa, Gdańsk (porty,dostęp do morza), Szamotuły, Kruszwica, Bodaczów
Przemysł spirytusowy
- Wódki gatunkowe
- Z. Góra (Polmos), W-wa, Poznań, Gdańsk, Kraków
- Obejmuje dwa etapy; I-gorzelnictwo (G. Śląsk, Pomorze), II –proces rektyfikacji
Przemysł Młynarski
- Po wojnie nie rozwijał się
- Warszawa, Poznań
III grupa – rynek zbytu (ściśle)
- Przemysł cukierniczy
- Przemysł piekarniczy
- Przemysł napojów chłodzących
- Przemysł piwowarski (Żywiec, Warszawa)
- Przemysł wyrobów garmażeryjnych
Przemysł samochodowy w Polsce
1. ROZMIESZCZENIE NAJWIĘKSZYCH FABRYK SAMOCHODOWYCH W POLSCE
a) samochody osobowe:
Warszawa Żerań: Daewoo-FSO - zasłużona fabryka w której produkowano słynne Warszawy, Syreny, FSO 1300/1500 ("duży Fiat") i Polonezy. Obecnie montuje i produkuje modele koreańskiej firmy Deawoo.
Gliwice: General Motors Poland - Opel (siedziba firmy w Warszawie).
Bielsko Biała: Fiat Auto Poland. Fabryki w Bielsko Białej i Tychach słynęły z najpopularniejszego auta w Polsce: "malucha". Obecnie produkuje się i montuje najpopularniejsze modele Fiata.
b) samochody dostawcze:
Lublin: Honker-Daewoo (wcześniej Lublin słynął z produkcji Żuka, Tarpana produkowano w Poznaniu).
c) samochody ciężarowe:
Jelcz i Starachowice.
2. OBECNA SYTUACJA NA RYNKU SAMOCHODÓW W POLSCE
W 1998r. Fiat, Daewoo, Opel i DMP (Honker) wyprodukowały 378.131 samochodów osobowych i dostawczych (wzrost o 7.091 w stosunku do 1997 r.), a Fiat, Daewoo-FSO, DMP (Nexia, Musso, Korando), Opel, Ford, Mercedes-Benz, VW (razem ze Skodą, Seatem i Audi) i Damis (Tavria, Zastawa) zmontowały 203.610 sztuk pojazdów (wzrost o 27.690 w stosunku do 1997 r.), czyli razem 581.741 samochodów (wzrost o 13.490). 31 sierpnia 1998 r. rozpoczęła się produkcja Astry Classic w nowej fabryce w Gliwicach. W grudniu 1998 r. zakończył się montaż Mercedesa Benza, Vito, Tavrii, Yugo-Zastawy i Aro. W tym roku (2000) wchodzi obniżone cło na auta europejskie z Unii Europejskiej w wysokości 10%. W Polsce działa obecnie ponad 10 firm kitcarowych (replik popularnych aut) i ponad 40 tuningowych. Polska jest nadal 8 w Europie (po Niemczech, Włoszech, Wlk. Brytanii, Francji, Hiszpanii, Rosji i Holandii) rynkiem zbytu na auta. W 1998 r. sprzedano tu 512.230 samochodów osobowych i terenowych (wzrost o 7.290 w stosunku do 1997r.), a w pierwszym półroczu 1999 r. - 320.934 sztuki (wzrost o 13.190 w stosunku do I półrocza 1998 r.). Najpopularniejsze marki to: Fiat, Daewoo, Opel, Skoda, Renault, Ford, VW, Polonez, Peugeot, Toyota, a dziesięć najpopularniejszych modeli to:
Model samochodu Pojemność (l) Moc (KM) Cena (zł)
1. Fiat Seicento 0,9 54 24 300
2. Daewoo Matiz 0,8 51 23 900
3. Daewoo Lanos 1,5 86 30 600
4. koda Felicia 1,3 68 28 490
5. Fiat 126 0,6 24 12 800
6. Daewoo Tico 0,8 41 19 950
7. Opel Astra Classic 1,4 60 35 100
8. Fiat Siena/Palio 1,2 75 29 800
9. Fiat Uno 1,0 45 24 950
10. Polonez Caro/Atu 1,6 77 19 900
Średnio 1,0 53 22 708
3. OPIS WYBRANYCH SAMOCHODÓW
a) Fiat Seicento - najpopularniejszy samochód roku 1999
Podstawowym produktem polskich zakładów Fiata jest obecnie model Seicento. Produkowany od początku 1998 roku, kiedy to zastąpił model Cinquecento. Pojazd ten należy do grupy najmniejszych, popularnych samochodów nowej generacji, które gwarantują wymagane minimum poziomu bezpieczeństwa i komfortu jazdy. Założenia koncepcyjne przewidywały stosowanie pojazdu głównie przez dwie osoby, w warunkach ruchu miejskiego, gdzie pojazd ten najlepiej zdaje egzamin. Jednak dość przestronne wnętrze pozwala młodszym i niezbyt zamożnym nabywcom na jego wykorzystanie w charakterze pojazdu rodzinnego. Dla bardziej wymagających przewidziano nowoczesny pakiet wyposażenia, w którym znajdziemy zarówno dwie poduszki powietrzne, ABS, wspomaganie kierownicy, a nawet klimatyzacje. Od 1999 roku rolę podstawowego silnika Seicento przejęła nowsza jednostka 1,1 o mocy 54 KM, podczas gdy starszej konstrukcji silnik 0,9 o mocy 39 KM montowana jest już tylko w niektórych wersjach pojazdu. Większość Seicento produkowanych w Polsce przeznaczonych jest na eksport do innych krajów europejskich. Na polskim rynku cieszy się on dużym powodzeniem, zajmując bardzo dobre lokaty w statystykach sprzedaży, przed swoimi głównymi rywalami: Matizem i Tico marki Daewoo.
b) Fiat 126 - najważniejszy dla Polaków samochód mijającego wieku
Pojazd ten produkowany jest w Polsce od 1972, jeszcze do roku 1997 zajmował czołową lokatę w statystyce sprzedaży samochodów w naszym kraju. Obecnie samochód ten, z roku na rok, traci na popularności i rozważana jest decyzja o zaprzestaniu jego produkcji. Z jednej strony byłoby to słuszne, ponieważ w obecnej postaci samochód ten nie zapewnia już nie zapewnia już nawet minimum komfortu i bezpieczeństwa, natomiast z drugiej dla niektórych ludzi stanowi nadal jedyną możliwość posiadania własnego środka lokomocji. Obecne wydanie pojazdu nieco różni się od pierwszych egzemplarzy opuszczających taśmy produkcyjne polskich fabryk Fiata w Bielsku Białej i Tychach. Wyposażony jest on nadal w 2-cylindrowy, chłodzony powietrzem silnik 0,65 l o mocy 24 KM, który pozwala na rozpędzenie pojazdu do prędkości 105 km/h. Dla Polaków mały Fiat 126 był z pewnością najważniejszym samochodem mijającego wieku.
4. GIMBUSY
Przetarg na szkolne autobusy zorganizowany przez MEN wygrała fabryka autobusów Autosan S.A. oraz Zakłady Samochodowe Jelcz. Pierwsza fabryka dostarczy do września tego roku 95 autobusów Żaczek oraz 20 autobusów Kleks. Natomiast Jelcz dostarczy 75 autobusów As. Najmniejszy z autobusów Żaczek o długości 6,3 m dysponuje 22 miejscami siedzącymi. Kleks o długości 10 m ma 42 miejsca siedzące. Nieco krótszy As może zabrać 40 uczniów. Autobusy Autosana napędzane są silnikami z bielskiej Andorii, natomiast jelczański As wyposażono w silnik MAN-a oraz w system ABS. Każdy z autobusów posiada miejsce na wózek inwalidzki. W standardzie znalazły się lampy ostrzegawcze na tylnych narożach dachu oraz sygnalizacja dźwiękowa otwarcia drzwi. Szkolne gimbusy, według standardów Unii Europejskiej będą pomalowane w kolorze pomarańczowym i oznakowane napisami Autobus szkolny. Obecnie Ministerstwo Transportu opracowuje przepisy dotyczące uprzywilejowania szkolnych autobusów w ruchu drogowym. Do września łączna ilość gimbusów zakupionych przez MEN ma wynieść 190 sztuk. Jest to zaledwie kropla w morzu potrzeb. Podania o autobus złożyło 1.600 gmin. Po reformie oświaty liczba uczniów dowożonych do szkół wzrośnie z 450 do 600 tys.
Do przetargu na gimbusy zgłosiła się także słupska Kapena. Jednak pojazdy oraz warunki proponowane przez ten zakład nie znalazły uznania wśród ministerialnych urzędników. Kapena zaoferowała używane, ale odnowione Jelcze. W sumie jeden autobus jest o połowę tańszy od nowego kosztuje ok. 100 tysięcy złotych. Autobus ma 45 miejsc siedzących i jest pomalowany na ostrzegawczy pomarańczowy kolor. Zakład przygotowuje kilka takich pojazdów. Zakupem są zainteresowane gminy, które nie otrzymały przydziału autobusu z Ministerstwa Edukacji Narodowej i nie stać ich na kupno nowego auta.
Przemysł chemiczny i jego baza surowcowa (Polska).
Przemysł chemiczny należy do nowoczesnych gałęzi przemysłu, ponieważ decyduje on o modernizacji, rozwoju gospodarki i społeczeństwa. Kraje, gdzie przemysł chemiczny rozwija się najlepiej określane są jako potęgi przemysłowe świata. W Polsce jednak przemysł chemiczny rozwija się w mniejszym tempie niż w innych krajach.
Baza surowcowa:
- siarka – wydobywa się ją na obszarach: tarnobrzeskim, grzybowskim i lubaczowskim. Wydobycie odbywa się metoda odkrywkowa lub otworową, polegającą na podziemnym roztapianiu siarki za pomocą tłoczonej gorącej wody. Polska należy do największych w świecie producentów siarki, jednak ostatnio jej wydobycie spadło.
- sól kamienna – Podkarpacie (Bochnia, Wieliczka), Kujawy (Inowrocław, Mogilno)
- sól potasowa i magnezowa (Kłodawa, Zatoka Pucka)
- gips, anhydryt – Niecka Nidziańska
Zróżnicowanie produktów przemysłu chemicznego:
- bezpośrednia konsumpcja (leki, kosmetyki, kleje itd.)
- środki produkcji
PODZIAŁ PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO:
- chemia nieorganiczna
przemysł kwasu siarkowego – zlokalizowany w pobliżu dużych odbiorców tego produktu - Tarnobrzeg, Janików,Police
przemysł sodowy – Inowrocław, Janików, Kraków
przemysł nawozów sztucznych
# nawozy azotowe – Tarnów, Puławy, Kędzierzyn Koźle, Chorzów, Włocławek
# nawozy fosforowe – Police, Gdańsk (ze względu na import fosforytów)
- chemia organiczna
włókien (Gorzów Wielkopolski, Tomaszów Mazowiecki, Włocławek) tworzyw sztucznych (Toruń, Łódź)
przemysł farmaceutyczny – rozwinął się w dużych miastach – Kraków, Poznań, Jelenia Góra, Pabianice, Warszawa, Rzeszów
przemysł gumowy
# opony – Dębica, Olsztyn, Sanok, Bydgoszcz
# farby, lakiery – Cieszyn, Wrocław (Polifarb), Włocławek (Nobiles)
przemysł środków czystości, kosmetyków, perfumerii – skupia się w
dużych miastach. Przemysł ten dobrze się rozwija dzięki aktywizacji sektora prywatnego i obcemu kapitałowi.
Temat: Przemysł nawozów sztucznych
Przemysł nawozów sztucznych
Przemysł nawozów sztucznych zaliczany jest do tradycyjnych branż przemysłu chemicznego.Przemysł rozwijał się w związku z dużym zapotrzebowaniem na żywność-konieczne jest intensyfikowanie rolnictwa, które osiąga się m.in. przez używanie nawozów sztucznych. Jednak od kilkunastu lat przyrost produkcji w tej branży jest niewielki.Zmienia się natomiast rozmieszczenie przemysłu: zmniejszyła się rola krajów silnie uprzemysłowionych (z wyj. USA i Kanady), a rośnie udział krajów rozwijających się zwłaszcza azjatyckich. Coraz częściej jednak odchodzi się od modelu rolnictwa uprzemysłowionego, głównie ze względów ekologicznych i zdrowotnych.
W czołówce państw produkujących wielkie ilości nawozów są USA, Chiny, Indie, Indonezja, i Brazylia. Światowa produkcja nawozów w latach 1994-1995 wynosi:
*azotowych: 80 mln ton(a w1980-81: 63 mln), z czego:
1/Chiny 17
2/USA 14
3/Indie 8
4/Rosja 4
5/Kanada4
6/Polska 1,5 mln ton (na stałym poziomie):Puławy,Włocławek(nowe-duże zużycie wody),Chorzów,Tarnów,Kędzierzyn(stare-w pobliżu źródeł zaopatrzenia w energię i koks)
*fosforowe: 32 mln ton(a w 1980-81: 34 mln-spadek), z czego:
1/USA 11
2/Chiny 5
3/Indie 2,5
4/Rosja 2
5/Brazylia 1,5
6/Polska 570 tyś.ton(a w 1980: 843 tyś.-spadek):Police,Gdańsk(apatyty drogą morską),Tarnobrzeg(z Rosji),Luboń k/Poznania,Wrocław(intensywne rolnictwo)