Zdania złożone

Zdania współrzędne

Zdania współrzędne łączne
(spójniki: i, oraz, a, ani, to - to, tudzież)
_______ _ _ _ _ _______

Zdania współrzędne rozłączne
(spójniki: albo, czy, lub, bądź)
______<___>______

Zdania współrzędnie przeciwstawne
(spójniki: ale, a, bez, jednak, zaś, natomiast, czyli, to jest)
_____>____<_____

Zdania współrzędne wynikowe
(spójniki: więc, toteż, dlatego, zatem, dlatego też, tedy)
______>___>_____

Zdania podrzędne

Zdania podrzędne podmiotowe
(odpowiadają na pytania: kto? co?)

Zdania podrzędne orzecznikowe
(odpowiadają na pytania: czym jest? jaki jest?)

Zdania podrzędne dopełnieniowe
(odpowiadają na pytania przypadków zależnych: kogo? czego? komu? czemu? kogo? co? kim? czym? o kim? o czym?)

Zdania podrzędne przydawkowe
(odpowiadają na pytania: jaki? który? czyj? ile?)

Zdania podrzędne okolicznikowe

Zdania okolicznikowe miejsca
Wskazują miejsce i kierunek.
(odpowiadają na pytania: gdzie? skąd? dokąd?)

Zdania okolicznikowe czasu
Wskazują na czas dokonania czynności zdania nadrzędnego.
(odpowiadają na pytania: kiedy? odkąd? jak długo? dopóki? jak często?)

Zdania okolicznikowe celu
Wskazują, w jakim celu wykonana jest czynność.
(odpowiadają na pytania: po co? na co? w jakim celu?)

Zdania okolicznikowe przyczyny
Wyrażają przyczynę tego, o czym się mówi w zdaniu.
(odpowiadają na pytania: dlaczego? czemu? przez co? za co? wskutek czego? z jakiego powodu?)

Zdania okolicznikowe sposobu
Wskazują, w jaki sposób odbywa się czynność.
(odpowiadają na pytania: jak? w jaki sposób?)

Zdania okolicznikowe przyzwolenia
Zawierają myśl sprzeczną z tym, o czym się mówi w zdaniu nadrzędnym.
(odpowiadają na pytania: mimo czego?)

Zdania okolicznikowe stopnia i miary
Wskazuje na stopień lub miarę ujawnienia czynności.
(odpowiadają na pytania: jak? jak bardzo? o ile? jakim sposobem?)

Zdania okolicznikowe warunku
Wskazują warunki, przy których czynność zdania nadrzędnego może być wykonana.
(odpowiadają na pytania: pod jakim warunkiem? w jakim wypadku?)