"Polak jest olbrzym, a człowiek w Polaku jest karzeł – jesteśmy karykatury i jesteśmy tragiczna nicość i śmiech olbrzymi…"

Klęska powstania listopadowego spowodowała utratę i tak względnej niepodległości Królestwa Polskiego. W następstwie tego upadku Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, a później również Norwid i Lenartowicz opuścili kraj i udali się na emigrację, głównie do Francji, gdzie zostały wydane najważniejsze dzieła tego okresu. Większość z nich ukazuje bolesne rozstanie z krajem i z rodakami, o których Cyprian Kamil Norwid pisał: „Polak jest jak olbrzym, a człowiek w Polaku jest karzeł – jesteśmy karykatury i jesteśmy tragiczna nicość i śmiech olbrzymi…”. Uważam, że słowa te mogłyby posłużyć jako idealny komentarz, który bardzo trafnie wyraża ideały polskiego romantyzmu.

Bardzo wiele romantycznych utworów ma na celu pokazać jaka była ówczesna Polska tak naprawdę. Choć Norwid pisze o wielkim talencie muzycznym Polaka – Fryderyka Chopina w wierszu „Fortepian Szopena”, choć Mickiewicz wychwala Polskę w przepełnionym tęsknotą sonecie „Pielgrzym” czy pełnym nostalgii liryku „Gdy tu mój trup”, to obaj potrafią dostrzec też złe strony upadłego prawie narodu.
Cały „Pan Tadeusz” to obraz Polski szlacheckiej, można powiedzieć swego rodzaju sąd nad Polską. Wieszcz wśród wymieniania zalet znalazł też miejsce dla wad. Zgodnie ze słowami Norwida – „Polak to olbrzym” przywiązane do tradycji postacie Mickiewicza przepełnieni są patriotyzmem i wolą walki. Jednocześnie „człowiek w Polaku jest karzeł”, co udowodnił Mickiewicz, oskarżając Polaków o dumę, pychę, warcholstwo, skłonność do anarchii, lekceważenie praw i obowiązków obywatela, a także o stawianie dobra osobistego powyżej dobra ogółu, ojczyzny.
Mickiewicz ustami bohatera III części „Dziadów” mówi o Polsce: „…Nasz naród jak lawa, Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa, / Lecz wewnętrznego ognie sto lat nie wyziębi, Plwajmy na tę skorupę i zstąpmy do głębi”

Kolejnym utworem wieszcza, który porusza tematykę polskości jest zagrzewający do walki „Konrad Wallenrod”. Polska jest w nim dalekim, sennym marzeniem, do którego chciałoby się wrócić, dla którego warto poświęcić wszystko, nawet swój honor, rodzinę i człowieczeństwo.

Juliusz Słowacki także szydził z narodu polskiego. „Grób Agamemnona” można nazwać bolesnym obrazem polskiego patriotyzmu. Poeta obnaża w nim wszelkie wady kraju, wyśmiewa go, nie szczędzi gorzkich słów, oskarża Polaków o upadek Polski. W apostrofie do kraju pisze: „Polsko! Lecz ciebie błyskotkami łudzą; Pawiem narodów byłaś i papugą, A teraz jesteś służebnicą cudzą.”. W „Kordianie” Słowacki pisze o Polakach: „Olbrzymy spadli ze szczudeł – to karły!”
Polski romantyzm niesie ze sobą bolesną, czasem nawet zbyt szczerą ocenę narodu polskiego. Dlatego właśnie uważam, że sentencja Norwida: „Polak jest olbrzym, a człowiek w Polaku jest karzeł – jesteśmy karykatury i jesteśmy tragiczna nicość i śmiech olbrzymi…” doskonale określa przesłanie literatury romantyzmu w Polsce.