Współczesna sieć rzeczna jest wynikiem wielu procesów zmieniających rzeźbę Polski pod koniec trzeciorzędu i w czwartorzędzie. Na układ dolin rzecznych na obszarach górskich i wyżynnych wpłynęła głównie tektonika i litologia, a na nizinach zlodowacenia.
Charakterystyczną cechą układu sieci rzecznej na niżu są dwa wyraźne kierunki odpływu: równoleżnikowy i południkowy. Do pierwszego należą pradoliny, powstałe w okresach zlodowaceń. Natomiast drugi kształtował się w czasie ocieplenia między zlodowaceniami, gdy ustalał się odpływ wód na północ. Południkowe odcinki dolin mają często charakter przełomu lub wykorzystują fragmenty rynien jeziornych.
Polskie rzeki mają najczęściej swoje źródła w Karpatach i Sudetach. Obszarami źródliskowymi są również wyżyny oraz pojezierza. Rzeki wypływające z pojezierzy spływają bezpośrednio do Bałtyku lub są dopływami Wisły i Odry. Pas polskich nizin, będący tylko w niewielkim stopniu strefą źródliskową niewielu rzek, jest jednak dla głównych rzek ważnym obszarem tranzytowym.
Pokrywa lodowa na rzekach pojawia się najwcześniej we wschodniej części kraju (pod koniec listopada) i utrzymuje się ponad trzy miesiące. Natomiast na zachodzie okres zlodzenia rozpoczyna się najpóźniej (na początku stycznia) i trwa najkrócej - do 20 dni.
Najdłuższe rzeki w Polsce
Wisła długość 1047 km
Odra długość 742 km
Warta długość 808 km
Bug długość 587 km
Narew długość 448 km