Znaczenie mitów dawniej i dziś.

Jakie znaczenie miały mity dawniej?

W starożytności, mity odgrywały ogromną rolę. Stanowiły one składnik kultury oraz pełniły funkcje poznawcze i światopoglądowe. Były niezwykle ważne gdyż wyjaśniały grekom wszystkie zjawiska, których oni nie mogli pojąć. Wyjaśniały m.in. zagadnienia powstania świata i człowieka oraz trudne do wytłumaczenia zjawiska występujące w przyrodzie jak w opowieści o „Demeter i Korze” . Mity tłumaczyły również greckie religie i wierzenia, przybliżały społeczeństwu bogów, pokazywały mu, że bogowie również maja ludzkie problemy.

W mitach utrwalone zostały pierwsze wzory ludzkich postaw i zachowań. Nauka traktuje te pierwowzory jako archetypy, czyli pradawne, niezmienne wyobrażenia, które tkwią w świadomości zbiorowej każdej społeczności.
Mity nie opowiadały wyłącznie o bogach. Ogromna ich część poświęcona była opowiadaniom o zwykłym zjadaczu chleba. Znakomitym przykładem na to jest mit o powstaniu życia, opowiadający jak ludzie zostali wskrzeszeni z prochów poległych tytanów spalonych przez Zeusa. Chociaż nie była to jedyna wersja tego mitu to jednak człowiek mógł się dowiedzieć jak się „tu” znalazł.

Mity ukazywały Grekom jak powinni postępować. Pokazywały jakie zachowanie będzie karane, a jakie nagradzane. Każda opowieść zawierała morał np. mit o Syzyfie wyrażający ludzkie marzenia o nieśmiertelności Niezwykle przebiegły król oszukiwał nawet bogów, za co został ukarany śmiercią. Przechytrzył jednak Hadesa i uwolnił się jednak z królestwa ciemności. Zdenerwowany tym zdarzeniem Zeus skazał Syzyfa na wieczną tułaczkę. Morałem tego mitu jest to, że nie wolno oszukiwać innych, gdyż będziemy musieli za to zapłacić.

Mitami Grecy próbowali wyjaśnić zjawiska zachodzące przyrodzie. Przykładem jest mit o „Demeter i Korze” wyjaśniający następstwa pór roku. Demeter była boginią ziemi uprawnej i zbóż. Jej córka Kora została porwana przez Hadesa do jego królestwa. Matka poszukiwała swej córki przemierzając cały świat. Kiedy dowiedziała się kto jest sprawcą porwania odmówiła pełnienia swych funkcji na ziemi. Niestety odzyskanie córki okazało się niemożliwe, gdyż ta zjadła ziarna granatu, związujące ją na zawsze z królestwem cieni. Kora mogła spędzać jedynie 2/3 roku razem z matką. Wtedy ziemię pokrywały dywany kwiatów, świat był wesoły jak Demeter. Wtedy panowała wiosna i lato. Gdy jednak córka przebywała w podziemiach, cały świat był ponury i smutny jak Demeter która w samotności wylewała łzy. Wtedy właśnie panowała jesień i zima.

Mity miały ogromny wpływ na architekturę. Wierzenia Greków spowodowały, że wybudowano wiele świątyń poświeconych bogom. Ich wnętrza wypełnione były wspaniałymi rzeźbami i obrazami. Tematyka tych obrazów związana była z mitycznym życiem bogów. Jednak malarstwo starożytnych greków nie zachowało się do dzisiejszych czasów, dlatego najbardziej znaną dziedziną sztuki jest rzeźba. Posągi odlewano z brązu, wykuwano w kamieniu i marmurze. Wykonywano przede wszystkim posągi bogów, którym nadawano postać pięknych ludzi o spokojnych twarzach. Jednym ze starożytnych rzeźbiarzy był Fidiasz. Jego posągi przedstawiały m.in. Zeusa (Olimp), oraz Atenę, przy czym ten drugi nie pełnił jedynie funkcji ozdobnej, gdyż widoczny już z daleka, pozłacany koniec włóczni, którą trzymała Atena pomagał rybakom i żeglarzom bezpiecznie wrócić nocą do domu.

Dzięki powiązaniu mitologii ze sztuką powstał teatr, który był inspiracją religijną. Wywodził się on z kultu boga wina Dionizosa. Chór ku jego czci wykonywał pochwalne pieśni uzupełniane czasem wystąpieniem aktorów. Dzięki temu powstały dwa gatunki literackie: tragedia i komedia.

Można więc powiedzieć, że mity miały w starożytności ogromne znaczenie. Były dla greków tym czym dla chrześcijan pismo święte.

Jakie znaczenie mają mity dziś?

Dziś mity nie mają tak dużego znaczenia jak w starożytności. W dzisiejszych czasach opowieści o bohaterach i bogach traktujemy jako ciekawostki czy opowieści przygodowe. Mity mają jednak charakter symboliczny i niosą uniwersalne treści.

Mity zawsze stanowiły wspaniałą inspirację dla poetów i artystów. Ta ich cecha nie wygasła na przestrzeni lat. We współczesnej literaturze można zauważyć wiele motywów, nawiązujących do mitów. W odprawie posłów greckich Jan Kochanowski wykorzystuje zaczerpnięty z Iliady fragment mitu, opowiadającego o uprowadzeniu przez Parysa pięknej Heleny.

Stefan Żeromski wykorzystuje mit o Syzyfie w swej powieści „Syzyfowe prace”. Autor przytacza w tytule swego dzieła bezsensowny wysiłek Syzyfa jako przenośnię. Pokazuje ona daremność wysiłku rusyfikatorów, którym nigdy nie uda się pochłonąć młodzieży polskiej.

We współczesnej literaturze do mitologii nawiązuje w wielu wierszach Zbigniew Herbert. W wierszu p.t. „Ikar” Stanisław Grochowiak stara się uchwycić relację miedzy mitem, a rzeczywistością. Postać wzbijającego się Ikara porównuje z kobietą pochylającą się nad balią. W wierszu „Wciąż o Ikarach głoszą” Erneedalryl ocenia Ikara i Dedala. Uważa on, że nie powinno się narażać życia w imię bezsensownych choć efektownych gestów.

Jednak współcześnie mity nie odnoszą dużej roli jedynie w literaturze. Stanowią inspirację dla rzeźbiarzy, malarzy i muzyków.

Do czasów współczesnych przetrwały różne związki frazeologiczne, które występowały w mitologii np.: Herkules(siłacz), syzyfowa praca(praca bezsensowna), pięta Achillesa(słaby punkt), koń trojański(podstęp), strzała Amora(symbol miłości), chaos(bałagan). Te zwroty zawsze były niezwykle popularne ze względu na swą zarazem prostotę oraz głębię. Dzisiaj jeszcze często, choć już coraz rzadziej się ich używa.

Zatem mity miały zupełnie inne znaczenie dawniej niż dziś. Teraz nie wierzymy już w bogów greckich. Nie używamy już mitów do tłumaczenia zjawisk występujących na niebie i ziemi. Używamy ich jednak jako bezdenną studnie motywów, tematów i symboli.