Wulkany w Europie

Etna - zw. Mongibello (w średniowieczu), czynny wulkan we Włoszech, na Sycylii. Najwyższy i największy w Europie. Wysokość 3323 m (wskutek wybuchów ulega zmianom). Powstał w trzeciorzędzie. Zbudowany głównie z trachitów i bazaltów. Z krateru na szczycie wydobywają się pary i gazy, w czasie erupcji - bomby wulkaniczne i popiół. Ponad 270 kraterów bocznych. Na wschodnim stoku rozpadlina (Valle del Bove) o stromych ścianach, głębokości do 1000 m. Dolne stoki są gęsto zaludnione, pola uprawne, sady i winnice sięgają ok. 800-900 m. Górna granica lasu na wysokości 2200 m (lasy zrzucające liście: dębowe i kasztanowe oraz bukowe). Do 3000 m murawy wysokogórskie, powyżej zastygła lawa, w górnym piętrze przez większą część roku pokryta śniegiem (miejscami pola firnowe). Na wysokości 2942 m znajduje się obserwatorium wulkanologiczne. Od 6190 p.n.e. zanotowano 203 wybuchy wulkanu. Najsilniejszy w 1669 (zniszczona Katania), ostatni 14.XII.1991. Turystyka (droga z Katanii do wysokości 1880 m i kolejka linowa).

Hekla, czynny wulkan w pd. Islandii; wys. 1491 m; w czasach hist. zanotowano ponad 20 silnych wybuchów (pierwszy 1104, ostatni 1980/81); podczas wielkiego wybuchu 1947/48 wysokość H. zwiększyła się z 1447 m do 1502 m, następnie obniżyła się przez obrywy na ścianach krateru.

Wezuwiusz (1277 m n.p.m.), położony nad Zatoką Neapolitańską, jest jedynym czynnym wulkanem na lądzie Europy. Powstał w plejstocenie, około 200 tys. lat temu. Jego krater ma głębokość 30 m, średnicę 700 m; położony jest w kalderze utworzonej zapewne w 79 roku. Na otaczającej ją krawędzi dawnego, większego stożka wulkanicznego (zwanej Monte Somma) znajduje się obecnie obserwatorium wulkanologiczne. Wezuwiusz należy do wulkanów mieszanych: wyrzuca zarówno lawę, jak i materiały piroklastyczne (np. popioły, lapille, bomby wulkaniczne). Okazuje zmienną aktywność: jego gwałtowny wybuch w 79 r. n.e., po długim okresie spokoju, spowodował katastrofalne spływy przesyconych wodą popiołów, które zalały Herkulanum i Stabie; w tym samym czasie zostały zasypane pumeksem Pompeje. Po wybuchach 472 i 512 Wezuwiusz był przez ponad tysiąc lat wulkanem mało aktywnym; następne silne erupcje nastąpiły 1631, 1794, 1872, 1906 i 1944.

Stromboli, stale czynny wulkan na M. Tyrreńskim, w grupie W. Liparyjskich (Włochy); wys. 926 m (część podwodna sięga do głęb. 2300 m); nadwodna część tworzy wyspę S. o pow. 12,6 km2, ok. 600 mieszk.; typ stratowulkanu, zbud. z ryolitów, andezytów i bazaltów; z przerwami co 10 min wyrzuca popioły, lapille i bomby wulk.; z kraterów stale wznosi się chmura dymu; ostatni silny wybuch 1954; na stokach winnice; turystyka.