"W pustyni i w puszczy" - opracowanie.

Stanisław Tarkowski, urodził się, wychował i doszedł do 14 roku życia w Port – Saidzie.
Wyznawał wiarę chraścijańską.
Był wyższy i silniejszy od swoich rówieśników.
Staś ubierał się zgodnie z modą, która panowała w Europie. Dlatego często w czasie podróży paradował w kapeluszu.
Był bardzo zdolny co przyznawali mu nawet jego nauczyciele. Sprawiał radość ojcu przynosząc wymarzone świadectwa.
Uczył się chętnie i łatwo. Miał zdolność do nauki języków, poza polskim, angielskim i francuskim sam wyuczył się języków takich jak arabski, murzyński ki-swahili.
Bardzo dobrze znał geografię Afryki. Interesował się polityką, dobrze widział kim jest Mahdi, o co i z kim prowadzi wojnę.
Radził sobie w nowych zaskakujących sytuacjach tak jak np. gdy wpadł na pomysł ze zrobieniem latawców z prośbą o pomoc.
Staś był chełpliwy i zarozumiały. Czuł się dorosły bo miał 14 lat, a Nel traktował pobłażliwie.
Często przechwalał się przed Nel i wymyślał nieprawdopodobne sytuacje, w których mógł popisać się odwagą.
Nie wiedział że to o czym marzy już niedługo się spełni.Porwanie, a później samodzielne wędrowanie po dzikiej Afryce zmieniło jego charakter.
W czasie podróży Staś zrozumiał własną słabość wobec potęgi przyrody, złych ludzi, chorób, cierpienia i śmierci.
Z początku gdy czytałem książkę Staś wydawał mi się bardzo zarozumiały. Lecz z czasem trwania powieści główny bohater zmieniał swój charakter. Ogólnie postać bohatera tej książki bardzo mi się podobała.

. Historia Stasia i Nel w Port-Said.
2. Obiad u pana Rawlisona.
3. Kłamstwo Fatmy.
4. Wyjazd pana Rawlisona i pana Tarkowskiego do Medinet.
5. Wyjazd dzieci do Medinet.
6. Święta Bożego Narodzenia.
7. Chamis porywa dzieci.
8. Mordercza podróż do Chartumu przez pustynię.
9. Wieść o zwycięstwie Mahdiego w walkach o Chartum.
10. Dalsza podróż, tym razem do Omdurmanu.
11. Spotkanie z Mahdim.
12. Pomoc Greka Kaliopuli.
13. Przybycie do spustoszonej Faszody.
14. Dalsza droga śladami Smaina.
15. Staś zabija lwa i porywaczy.
16. Noc spędzona na drzewie w obawie przed lwami.
17. Dzieci zakładają "Kraków" w baobabie.
18. Nel zaprzyjaźnia się ze słoniem Kingiem.
19. Choroba dziewczynki na febrę.
20. Staś w poszukiwaniu ratunku napotyka Lindego.
21. Ranny uczony umiera, ale przedtem daje Stasiowi leki dla Nel.
22. Odpoczynek na Górze Lindego.
23. Puszczanie latawców z prośbą o ratunek.
24. Nawrócenie Kalego, Mei i Nasibu na wiarę chrześcijańską.
25. Dotarcie do kraju Wa-himów, rodzinnych stron Kalego.
26. Udział Stasia w wojnie pomiędzy plemionami Wa-hima i Samburu.
27. Okrzyknięcie Kalego nowym królem Wa-himów.
28. Najtrudniejsza droga. Marsz przez pustynię w kierunku oceanu.
29. Sabotaż zawistnych czarowników polegający na pozbawieniu karawany zapasów wody
. 30. Spotkanie z ekspedycją ratunkową Clarge’a i Glena.
31. Długo oczekiwane spotkanie dzieci z ojcami

Ośmioletnie mała Angielka, podobnie jak Staś, była półsierotą. Jej matka zmarła na gruźlicę, gdy ona była jeszcze mała i od tamtej pory wychowywał ją samotnie ojciec. Dziewczynką przez całe dzieciństwo opiekowały się czarnoskóre nianie i piastunki. Od najmłodszych lat uczyła się języków od prywatnych nauczycieli. Jej ojciec, podobnie jak ojciec Stasia, pracował jako inżynier przy budowie Kanału Sueskiego. Dzięki przyjaźni obu panów dziewczynka traktowała młodego Tarkowskiego jak starszego brata.
Jej wygląd we wszystkich wzbudzał zachwyt. Często napotykający ją na swojej drodze ludzie
nazywali ją aniołem: (…) pan Tarkowski unosił się nad słodyczą i anielską twarzyczką Nel. Tego obrazu dopełniały ponadto zielone oczy i burza loków. Jak na swój wiek była dość wysoka i szczupła. Czytając powieść można odnieść wrażenie, że mała Nel przypomina lalkę: Czupryna z powodu ciągłych podskoków pokryła znów nie tylko oczy
, ale całą twarz Nel, a nóżki jej odbijały się tak od ziemi, jakby były z kauczuku.
Jak przystało na angielską arystokratkę dziewczynka prezentowała nienaganne maniery. Poza tym byłą bardzo otwarta, uprzejma i pogodna, a czasami lekkomyślna. Nie była zapatrzona w siebie i starała się pomagać innym. Często wykazywała się swoją dziecinną naiwnością i łatwowiernością.
Dziewczynka była bardzo chorowita, dlatego trudy podróży dały się jej bardzo we znaki. Wysokie gorączki, omdlenia, poty z takimi objawami musiała zmagać się przez niemal cały czas trwania powieści. Pod koniec podróży przez pustynię niemal zmarła z wycieńczenia.
Ponieważ brzydziła się przemocą i złem bardzo wystraszyła się, gdy Staś zastrzelił czterech więżących ich Beduinów: Nel podniosła oczy i poczęła na niego spoglądać jakimś szczególnym wzrokiem
, takim, jakim nie patrzyła nigdy przedtem. Po twarzy Stasia przemknęło wielkie zdziwienie, albowiem w jej słowach i spojrzeniu wyczytał wyraźnie obawę. Przez długi czas nie mogła ponownie zaufać Stasiowi.
Podróż bardzo ją odmieniła. Z małej dziewczynki zamieniła się w małą kobietkę: Mała, chytra kobietka rozumiała, że jej zaufanie pochlebi chłopcu i że od tej chwili zacznie rozmyślać, jakby uwolnić słonia. Nauczyła się manipulować Stasiem. Widać to zwłaszcza w drugiej połowie powieści, kiedy to chłopiec spełnia wszelkie jej zachcianki. Jedną z nich było darowanie życia słoniowi Kingowi, oswojenie go i zabranie ze sobą w dalszą podróż.


Fatma Smainowa
Piękna Sudanka z pokolenia Dangalów, żona Smaina, krewna Mahdiego. Miała ciemną cerę, dzikie oczy
, nie zakrywała twarzy. Była matką trzech synów i osobą odpowiedzialną za zorganizowanie porwania Stasia i Nel – uknuła cały spisek.

Smain
Mąż Fatmy i ojciec trójki synów. Kiedyś był dozorcą w Port-Said, potem rząd egipski dał mu pieniądze i wysłał do Mahdiego, by wykupił od proroka jeńców chrześcijańskich. Smain jednak dopuścił się zdrady swych zwierzchników, nie zrealizował zadania i nie powrócił z Sudanu do Kairu. Wraz ze swymi ludźmi poległ w walce z karawaną pana Linde w dżungli

Idrys i Gebhr
Dwaj sudańscy bracia z pokolenia Dangalów. Pracowali jako wielbłądnicy w Medinet. Gdy jeszcze byli dziećmi ojciec przywiózł ich z Sudanu do Fajumu.
Idrys był starszy o siedem lat od brata. Obydwaj spiskowali z Fatmą. Na jej polecenie porwali dzieci i zawieźli je do Mahdiego. Tam Idrys przeżył rozczarowanie, że za swój czyn nie otrzymał od proroka nagrody
czy chociażby pochwały. Rozchorował się w Omdurmanie i zmarł. Gebhra z kolei zastrzelił Staś.
Obydwaj bracia wierzyli nauki Mahdiego, w moc
jego błogosławieństwa, w to, że woda
, którą co rano prorok obmywał swe ciało uzdrawiała chorych.

Chamis
Sudańczyk, syn dozorcy Chadigiego z Port-Said. Pochodził z pokolenia Dangalów. Otrzymując zatrudnienie u pana Rawlisona jako posługacz i osoba do posyłek, zawiódł zaufanie swego pracodawcy. Brał udział w porwaniu Stasia i Nel i zginął z ręki chłopca.

Dinah
Niegdyś piastunka, w czasie akcji powieści stara Murzynka była opiekunką uprowadzonej Nel. Zmarła w drodze karawany do Faszody.

Nur-el-Tadhil
Zanim uciekł do Mahdiego, był oficerem egipskim w pułku murzyńskim Chedywa. Gdy prorok zabronił wstępu do Sudanu, on ze swym wojskiem poprowadził Idrysa z karawaną do Omdurmanu, do siedziby Mahdiego.

Kaliopuli
Z pochodzenia Grek. Był urzędnikiem w Omdurmanie zatrudnionym u Mahdiego. Udawał, że wyrzekł się chrześcijaństwa, wiedząc, że w przeciwnym wypadku zginałby jako innowierca. Pomagał jeńcom, ponieważ jako człowiek proroka miał pewną nietykalność. Był ojcem dziewczynki o imieniu Nel, dodatkowo w takim samym wieku jak bohaterka powieści Sienkiewicza. Bardzo pomógł Stasiowi i jego przyjaciółce.


Hatim
Szejk i przyjaciel Kaliopulego, a dawniej handlarz kości słoniowej. W czasie akcji powieści służył u Mahdiego, przewoził pocztę. Był dobrym człowiekiem, bardzo troskliwie opiekował się dziećmi w drodze do Faszody.

Mea
Niewolnica z plemienia Dinka lub Szylluk, rdzenna mieszkanka Afryki. Była młodą Murzynką o długich cienkich nogach, słodkim wyrazie twarzy. Cechowała ją pokora i skromność. Od czasu przybycia karawany do Faszody była podarowana Nel jako opiekunka (przez emira Seki-Tamalę). Kochała Kalego aż tak bardzo, że gdy konali z pragnienia
na pustyni, przekonani o braku ratunku – chciała umrzeć razem z nim.

Kali
Był niewolnikiem pojmanym przez derwiszów, gdy został złapany przy dołach wykopanych na zebry. Potem przechodził niczym rzecz, z rąk do rąk, a był królewskim synem! Jego ojcem był król Fumba, władca narodu Wa-hima.
Kali był krępym, mocno zbudowanym chłopcem o silnych ramionach i małych stopach. Cechowało go zarówno lenistwo i miłość do jedzenia
, jak i dobroć, chęć pomocy. Gdy Nel rozpaczała z powodu utraty Saby, Kali wziął miecz i wyruszył szukać zguby, tłumacząc: Kali bać się, ale Kali pójść.
Po lekturze powieści każdemu w pamięci pozostanie chyba fragment, w którym Kali daje wykład o istocie moralności: – Powiedz mi – zapytał Staś – co to jest zły uczynek?
– Jeśli ktoś Kalemu zabrać krowy – odpowiedział po krótkim namyśle – to jest zły uczynek.
– Doskonale
! – zawołał Staś – a dobry?
Tym razem odpowiedź przyszła bez namysłu:
– Dobry, to jak Kali zabrać komu krowy.

Po śmierci ojca został królem wioski Wa-hima, do której wrócił po wędrówkach z europejskimi dziećmi przez dżunglę, bezwodną pustynię. Przy pożegnaniu ze Stasiem i Nel płakał jak małe dziecko, tak bardzo ich pokochał. Później władał pod protektoratem angielskim. Sprowadził misjonarzy, którzy za jego zgodą i poparciem szerzyli chrześcijaństwo.
Rzeczywistym pierwowzorem Kalego był kucharz M’sa, który brał udział w wyprawie Sienkiewicza do Afryki, a tym literackim – Piętaszek.


M’Rua
Król wioski, stary Murzyn o rosłej sylwetce
, silnych ramionach. Uczynił „braterstwo krwi” z Kalim podczas wizyty dziwnych gości (dwójki białych dzieci) w swej osadzie
. Kumba
Ten czarownik z wioski M’Ruy nosił czapkę ze szczurów. Gdy wykryto, że od dawna oszukiwał i okradał naród, który dał mu schronienie – skazano go na banicję.
Fumba
Król narodu Wa-hima, ojciec Kalego. Zginął w bitwie z Samburu pod górą Boko.
Mamba
Król narodu Samburu, ojciec Faru. Zginął w bitwie z Wa-hima pod górą Boko.
Faru
Syn króla Mamby. Po zgonie ojca został królem narodu Samburu. Na prośbę, a właściwie rozkaz Stasia uniknął śmierci z rąk Kalego, który w końcu uczynił z nim „braterstwo krwi”.
M’kunja i M’Pua
Dwaj czarownicy z wioski Wa-hima, którzy dopuścili się oszukiwania i okradania swego narodu. Gdy ten proceder wykrył Kali, zbił ich bambusem. To nie wystarczyło, by naprowadzić bohaterów na uczciwą drogę – z zemsty podczas wędrówki przez bezwodną pustynię ukradli ostatnie worki z wodą i uciekli. Potem Kali odnalazł tylko ich ciała, rozszarpane przez lwy.
Kapitan Glen i doktor Clarge
Przyjaciele, którzy odegrali decydującą rolę w zakończeniu tragedii Stasia i Nel.
Doktor był oficerem wojskowym i stryjkiem Angielki z Bombaju. Jego żoną była siostra kapitana.
Glen i Clarge poznali dzieci w pociągu do Medinet, a później dowiedzieli się o ich uprowadzeniu. Gdy wraz z liczną i sowicie zaopatrzoną ekspedycją rządową brali udział w wyprawie badawczej na górę Kilimandżaro, wówczas znaleźli latawiec z prośbą o natychmiastową pomoc. Niezwłocznie wyruszyli na poszukiwania, by w końcu odnaleźć europejskie dzieci na pustyni i ocalić im życie.
Mohammed-achmed (Mahdi)
Niegdyś przed wojną żył na wyspie Abba, mieszkał w spróchniałym drzewie, wiodąc życie derwisza-pustelnika. Później zaczął głosić konieczność świętej wojny, przekonując, że w Egipcie upada wiara Mahometa. Pokonawszy wojska rządowe, zapowiedział zawojowanie całego świata. Dowodził oddziałami derwiszów. Przystępowali do niego wszyscy, mimo iż ten otyły mężczyzna w średnim wieku, nazywany prorokiem - był zły, okrutny, mordował ludzi bez żadnych skrupułów. Jego wygląd kojarzył się z prawie czarną cerą, wytatuowaną, zapuchniętą twarzą o łagodnym spojrzeniu. W jednym uchu nosił obrączkę z kości słoniowej. Ubrany w białą dżurbę i białą krymkę na głowie, ciemne dżinsy. Miał dźwięczny i doniosły głos. Umarł na serce.

Henryk Linde
Był Szwajcarem z Zurychu, którego Staś spotkał w kilka dni przed śmiercią nowego znajomego. Okazało się, że aby zrealizować marzenie zwiedzenia Afryki, Linde wydał majątek odziedziczony po ojcu. Z czasem zyskał tytuł wybitnego znawcy kontynentu. Był gorliwym chrześcijaninem. Jego ostatnim życzeniem było, by Staś ochrzcił chorych na febrę i nieprzytomnych Murzynów, którzy brali udział w jego wyprawie.
Wiesław Kot uważa, że była to postać symboliczna: uosabia biografie wielkich XIX-wiecznych odkrywców.
Pan Rawlison
Anglik, ojciec Nel, jeden z dyrektorów Kompanii Kanału Sueskiego. Miał od wielu lat jedynego przyjaciela – pana Tarkowskiego. Jego żona zmarła na suchoty w Heluanie. Gdy porwano dzieci wyprawiał do Sudanu całe karawany, aby je odnaleźć. Później, gdy wreszcie je odnaleziono wyjechał z córką z Port-Said do Anglii. Mieszkał w niej aż do śmierci.
Władysław Tarkowski
Polak, w 1863 roku walczył bez wytchnienia w powstaniu. Został ranny, wzięty do niewoli i skazany na Sybir. Uciekł z więzienia i kierował się w głąb Rosji. Przedostał się przez granicę, aż wreszcie trafił do północnej Afryki. Był inżynierem, później skończył jeszcze studia hydrauliczne i otrzymał posadę przy budowie Kanału Sueskiego. Po czasie awansował na starszego inżyniera. Jego żona była Francuską. Zmarła przy narodzinach ich jedynego syna, Stasia. Mieszkał ze swoim potomkiem w Port-Said w sąsiedztwie przyjaciela, pana Rawlisona. Nie ożenił się ponownie. Gdy dzieci zostały porwane w przebraniu Araba, narażając życie, dotarł aż do Chartumu. Zdał sobie sprawę, że nie odnajdzie syna i powrócił do Egiptu. Gdy Staś i Nel się odnaleźli był bardzo szczęśliwy. Wyjechał do Polski z synem i synową, po śmierci pana Rawlisona.

Kiedy Sienkiewicz przystępował do pisania W pustyni i w puszczy, miał za sobą już 40 lat doświadczeń w pracy literackiej. Na początku XX wieku zyskał miano jednego z najpopularniejszych pisarzy świata, a jego powieści tłumaczono na blisko 30 języków i wydawano w rekordowych nakładach. Sam autor czuł się jednak już wyraźnie przemęczony i wyeksploatowany. Powieść dla młodzieży, która – jak się okazało – zamknęła jego literacką karierę, była przeto ostatnim wzlotem wyjątkowego talentu epickiego – w tym fragmencie, zaczerpniętym z książki Wiesława Kota W pustyni i w puszczy. Prawda i legenda autor przybliża okoliczności, gdy Sienkiewicz miał przystąpić do prac nad powieścią skierowaną do młodego czytelnika.
Pierwsze egzemplarze W pustyni i w puszczy ukazały się przed wigilią 1911 roku, stając się natychmiast ulubionym prezentem pod choinkę. Wcześniej powieść była drukowana w odcinkach w wielu pismach, np. "Kurierze Warszawskim", "Dzienniku Poznańskim", "Słowie Polskim", a także w "Dzienniku Chicagowskim".
Pisarz, który miał już na swoim „koncie” kilkoro dziecięcych bohaterów (m.in. postacie z nowel: Orso; Janko Muzykant), korzystał w czasie prac nad fabułą utworu z niezwykłych konsultacji. Jego „ekspertką” była 9-letnia Wanda Ulanowska – przybrana córka profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego Bolesława Ulanowskiego, który prywatnie był oddanym przyjacielem Henryka. Pisarz aż do śmierci korespondował z Wandzią. Gdy przysyłał jej czekoladki, podpisywał karteczkę jako „Staś Tarkowski”. Dziewczynka była pierwowzorem Nel.
Pierwotnie powieść, która powstała w wielu miejscach (podczas pobytu Sienkiewicza w uzdrowisku Baden pod Zurychem w Szwajcarii, gdzie leczył się z malarii, w Oblęgorku, w licznych miastach Włoch, w Warszawie, w Krakowie, w Wiedniu, w Paryżu) i była efektem jego miłości do Afryki, którą zwiedził dwadzieścia lat wcześniej (w 1890 roku) i opisał w Listach z podróży do Ameryki, miała nosić tytuł Przygody dwojga dzieci w środkowej Afryce. W jednym z licznych listów Sienkiewicza czytamy interesującą wzmiankę dotyczącą bohaterów książki:
Henryk Sienkiewicz, pseud. Litwos, urodził się 5 maja 1846 r. w Woli Okrzejskiej na Podlasiu, a zmarł 5 listopada 1916 r. w Vevey w Szwajcarii.