Zaburzenia osobowości

Zaburzenia osobowości

Nr jednostki chorobowej wg WHO ICD -10
Zbiór zaburzeń psychicznych ma charakter epidemiologiczny , co 10 człowiek populacji na świecie, może być, miał lub będzie dotknięty jednym z zaburzeń psychicznych

Pojęcie i rodzaje zaburzeń osobowości
Zaburzenia osobowości: to trwały dysfunkcjonalny wzorzec wewnętrznych doświadczeń i zachowań , który w znaczącym stopniu odbiega od oczekiwań występujących w kulturze społecznej , w której żyje dana osoba

Kryteria diagnostyczne zaburzeń osobowości:
-Wzorzec ten ujawnia się w co najmniej dwóch spośród następujących sfer / poznawczej, emocjonalnej, interpersonalnej, kontrolno- impulsywnej
-Ów wzorzec jest sztywny i przejawia się wielokrotnie w różnych sytuacjach
-Wzorzec ten prowadzi do istotnego zakłócenia w funkcjonowaniu rodzinnym, zawodowym, środowiskowym itp.
-Jest stały, jego przejawianie uwidacznia się w okresie dorastania lub wczesnej dorosłości
-Wzorzec ten nie jest wywołany zaburzeniami somatycznymi / cielesnymi, lub używaniem różnorodnych substancji chemicznych / narkotyków, alkoholu/
3 wiązki zaburzeń osobowości:

Wiązka „A”
/ Nadmierna dziwaczność i ekscentryczność w zachowaniu /
-Osobowość paranoiczna
-Osobowość schizotypowa
-Schizoidalna

Wiązka „B” cechuje się dramatycznością zachowania, lekceważeniem konsekwencji i nadmierną emocjonalnością
-Osobowość narcystyczna
-Osobowość histrioniczna
-Osobowość Socjopatyczna / antyspołeczna/
-Osobowość Borderline - osobowość z pogranicza nerwicy i psychozy

Wiązka „C” cechy: utrwalony lęk, napięcie , częste przerażenie
-Osobowość unikająca
-Osobowość biernozależna
-Osobowość obsesyjno- kompulsyjna

Poza tymi wyróżnia się zaburzenia mieszane osobowości , którego w syndromie występują zaburzenia z kilku zaburzeń osobowości . Większość ludzi z zaburzeniami osobowości nie trafia do oddziałów terapeutycznych . Osoby z zaburzeniem osobowości nie odczuwają żadnego zaburzenia, ale osoby postronne odczuwają. Zaburzeniom osobowości towarzyszą zaburzenia lękowe, bo mają podobny patomechanizm ale odmienne objawy.
Charakterystyka ważniejszych zaburzeń:
Wiązka „A”

Osobowość schizotypowa
Objawy:
-Trudności w tworzeniu i utrzymywaniu bliskich związków interpersonalnych
-Myśli ksobne
-Myślenie magiczne
-Niezwykłe doświadczenia percepcyjne
-Różnorodne manieryzmy
-Podejrzliwość lub paranoiczność
-Wygląd dziwaczny
-Brak osób bliskich , przyjaciół
-Odczuwanie silnego niepokoju w sytuacjach społecznych, w obecności innych ludzi

Osobowość schizoidalna
-Wzorzec zachowania oparty na wycofaniu z relacji społecznych połączony ze słabą lub brakiem ekspresji emocjonalnej w sytuacjach interpersonalnych
-Brak pragnienia i przyjemności w kontaktach z innymi ludźmi
-Samotność wielopłaszczyznowa
-Czerpanie przyjemności o charakterze zredukowanym / źródłem przyjemności dla tego typu osób jest kontakt z 1, 2 osobami sprawdzonymi/
-Obojętność na pochwały i krytykę
-Chłód emocjonalny

Osobowość paranoiczna
-Wzorzec zachowania oparty na braku zaufania i podejrzliwości oraz wrogości wobec innych
-Uporczywe przekonanie o tym, że inni nas wykorzystują i oszukują
-Podważanie wiarygodności osób bliskich
-Niechęć przed zwierzaniem się w związku z obawy przed wykorzystywaniem
-Uporczywe utrzymywanie urazów / komplementy mogą być odbierane jako podejrzane/
-Reagowanie gniewem i atakiem na krytykę lub domniemane ataki
-Permanentne podważanie wiarygodności małżeńskiej lub partnera seksualnego / typu on, ona mnie zdradza/
Wiązka „B”

Osobowość Bordeline
-Gorączkowe wysiłki aby uniknąć domniemanego albo rzeczywistego porzucenia
-Niestabilne relacje z innymi osobami / od idealizacji do dewaluacji/
-Różnorodne zaburzenia tożsamości
-Wyniszczające skłonności do impulsywnego zachowania seksualnego / nadużywanie substancji psychoaktywnych/
-Powtarzające się zachowania samobójcze i samookalaczające
-Nieustanne poczucie pustki, braku sensu
-Wielka zmienność nastroju
-Częste niekontrolowane i nieadekwatne wybuchy gniewu
-Myśli paranoidalne
-Charakterystyczne rozszczepienie struktury osobowości oraz niespójny charakter siebie
-Najbardziej patologiczny przypadek, bardzo trudny do zdiagnozowania

Osobowość antyspołeczna
-Brak poszanowania i gwałcenie norm społecznych i prawnych
-Skłonność do permanentnego kłamstwa, oszukiwania dla zysku i przyjemności
-Nadmierna impulsywność i niezdolność do planowania
-Częste zachowania agresywne wobec innych osób
-Brak troski o bezpieczeństwo własne i innych
-Niedotrzymywanie zobowiązań, odpowiedzialności
-Brak poczucia winy
-Skłonność do racjonowania poczucia winy

Osobowość narcystyczna
-Przekonanie o własnej atrakcyjności
-Lekceważenie innych
-Wyolbrzymianie swoich osiągnięć
-Fantazjowanie na temat swojej osoby, wiedzy, umiejętności
-Przekonanie o własnej niepowtarzalności
-Wymaganie podziwu wobec siebie
-Instrumentalne wykorzystywanie innych ludzi
-Brak empatii / odrzucanie potrzeb innych osob/
-Zazdrość w stosunku do innych, ignorancja, wyniosłość
-Poczucie o szczególności swoich praw

Osobowość histrioniczna
-Dyskomfort odczuwany w sytuacji bycia poza centrum uwagi
-Prowokacyjne uwodzące i zabarwione seksualnie zachowania w kontaktach z innymi
-Nagłe zmiany emocjonalne, połączone z płynnością ich ekspresji
-Rzucający się w oczy wygląd zewnętrzny
-Dramatyzowanie i teatralność
-Impresyjny styl mówienia w odróżnieniu od zachowań ekspresyjnych
-Uleganie wpływowi innych ludzi
Wiązka „C”

Osobowość unikająca
-Wzorzec zachowania oparty na zahamowaniu społecznym, nieadekwatność uczuć, nadwrażliwość na negatywną ocenę
-Unikanie działalności zawodowej wymagającej kontaktów z innymi ludźmi, w obawie przed krytyką, dezaprobatą lub odrzuceniem
-Nie angażuje się w relacje z innymi ludźmi, chyba że osoba jest pewna ich akceptacji i życzliwości
-Osoba jest powściągliwa w kontaktach intymnych w obawie przed zawstydzeniem lub wyśmianiem
-Uporczywe myśli o krytyce lub odrzuceniu ze strony innych
-Osoba jest zahamowana w sytuacjach społecznych z powodu poczucia własnej nieadekwatności
-Postrzega siebie jako osobę o niskich kompetencjach społecznych, nieatrakcyjnej i gorszej od innych
-niechętna w podejmowaniu nowych działań bo mogą się okazać zawstydzające

Osobowość biernozależna
-wzorzec funkcjonowania oparty jest na nadmiernej potrzebie opieki ze strony innych, prowadzącej do uległości , oraz odczuwaniu silnych lęków separacyjnych
-osoba biernozależna ma trudności z podejmowaniem decyzji, korzystaniu z wielu porad i zapewnień ze strony innych
-czuje potrzebę kogoś bliskiego, który poczuje się odpowiedzialny za różne sfery życia
-ma trudności w wyrażaniu sprzeciwu wobec innych osób , z obawy przed utratą ich oparcia czy ich dezaprobatą
-brak samodzielnych inicjatyw, nie z powodu braku motywacji, co braku pewności swoich możliwości i umiejętności
-robienie z własnej woli rzeczy nieprzyjemnych w celu uzyskania miłości , troski i wsparcia ze strony innych
-osoba źle znosi samotność z powodu bezradności w obszarze opiekowania się sobą
-kończąc jedną relację z innymi szybko nawiązuje inną relację z obawy przed brakiem wsparcia i opieki
-koncentruje się na lękach z obawy, że w sytuacjach opuszczenia będzie musiała sama o siebie zadbać

Osobowość obsesyjno- kompulsyjwna
-wzorzec zachowania oparty na zaabsorbowaniu podporządkowaniem, perfekcjonizmem, kontrolą umysłową i interpersonalną, kosztem elastyczności, otwartości i skuteczności
-osoba jest pochłonięta planowaniem, ustalaniem szczegółów, wykazuje perfekcjonizm, który upośledza jej efektywność działania
-nadmiernie poświęca się pracy, wyrzekając się rozrywek i kontaktów z innymi
-osoba jest sumienna, skrupulatna i sztywna w kwestiach moralności i zasad
-nie potrafi pozbyć się starych zużytych przedmiotów, nawet gdy nie przedstawiają żadnej wartości sentymentalnej
-niechętnie zleca zadania innym
-bywa skąpa, a pieniądze traktuje jako zabezpieczenie przed ewentualną katastrofą
-przejawia sztywność i upór